Ticaret Bakanlığı, Reklam Kurulunun bu ay yapılan toplantısında, tüketici davranışlarını manipüle ettiği belirlenen ve dünyada “dark (commercial) patterns” olarak bilinen “karanlık ticari tasarımlar”ın yer aldığını ifade etti.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, Reklam Kurulu, 8 Ağustos’ta toplandı. Toplantıda, vatandaşları mağdur edici ticari fiiller, yanıltıcı reklamlar ve haksız rekabete sebebiyet veren uygulamalar inceledi.
Kurulda görüşülen 139 dosyadan 117’si mevzuata aykırı bulunurken söz konusu reklam ve ticari uygulamalar hakkında durdurma cezasının yanı sıra 8 milyon 51 bin 345 lira idari para cezası uygulanmasına ve 6 dosya için erişim engeli tedbiri konulmasına karar verildi.
Kurul, yılın 8 ayında 1392 dosya hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulundu. Aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulama olduğu tespit edilen 1226 dosya hakkında durdurma cezasının yanı sıra 51 milyon 909 bin 874 lira idari para cezası uygulanması ve 36 dosyada erişimin engellenmesi kararlaştırıldı.
“Karanlık ticari tasarımlar” incelendi
Kurul toplantısının ana odağını “karanlık ticari tasarımlar” oluşturdu. Son zamanlarda dijital pazarların yükselişiyle dünyada “dark (commercial) patterns” adıyla bilinen ve Türkiye’de “karanlık ticari tasarımlar” olarak anılan ticari uygulamaların, tüketicilerin ekonomik davranış biçimlerini önemli ölçüde bozacak şekilde ortaya çıktığı görüldü.
Bu doğrultuda, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle karanlık tasarımlara ilişkin düzenlemeler uygulamaya konuldu.
İnternet başta olmak üzere dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme, seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen manipülatif ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla yöntemler kullanmanın dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil ettiği ve “haksız ticari uygulama” olduğu benimsendi.
Bu kapsamda, Reklam Kurulunun dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkilemeye yönelik, önceden seçili opsiyonların tüketicilere sunulması, tüketicileri belirli tercihlere yönlendirmek için diğer seçeneklerin zorlaştırılması gibi uygulamalarda bulunan firmalar hakkında yaptırımlar uygulandı.
Toplantı içeriğinde, kamu kurumu olduğu izlenimi vererek finansal okuryazarlığı düşük tüketicilerin tecrübe ve bilgi eksikliklerinin istismar edilmesi sonucu mağduriyetlerine neden olabilecek muhatap hakkında tedbiren durdurma ve erişimin engellenmesi kararı alındı.
Bakanlıkça, manipülatif uygulamalar sebebiyle haksız rekabete yol açan, ticaret etiğine aykırı ve mağduriyet oluşturabilecek durumlardan tüketiciler ayrıştırılarak, tercihlerinin şeffaf ve doğru bilgi akışı çerçevesinde gerçekleştirilmesi amaçlanıyor.
